Waaraan werkt de OR?

Het werk in de ondernemingsraad kan erg leerzaam zijn. Vraag maar eens aan mensen die het een poosje gedaan hebben en vraag hoe wijzer ze zijn geworden. Het antwoord is dan vaak dat ze veel geleerd hebben.

Als ze dit zo zeggen schiet je er nog niet veel mee op. Maar ze bedoelen:

• Ik heb het bedrijf veel beter leren kennen.
• Ik ben meer een teamspeler geworden.
• Ik weet intussen dat dingen soms hun tijd nodig hebben.
• Ik heb mezelf beter leren kennen.
• Ik ben vrijer geworden.
• Ik stap gemakkelijker op iemand af.
• Een directeur weet het ook niet altijd.
• Ik heb leren praten.

Als je dit hebt opgestoken dan heb je het met elkaar wel ergens over gehad.

Formeel praat een ondernemingsraad in het bijzonder over twee hele forse kapstokken in de Wet op de ondernemingsraden. In het ene geval betreft het artikel 25 van de wet waarin z.g. limitatief staat waar een ondernemingsraad advies over kan uitbrengen.

Het gaat om zaken die de financieel-economische en bedrijfsorganisatorische kant van de onderneming raken.

Het woord limitatief duidt erop dat de aangelegenheid daadwerkelijk wordt genoemd. Staat het er niet bij, jammer dan.

Je kunt hoogstens nog proberen om er via een ander artikel over te beginnen maar dat heeft minder kracht. Zoiets wezenlijks als de winstbestemming van een organisatie bijvoorbeeld daar hoeft de bestuurder geen advies over in te winnen.

Over het echte geld ga je niet heeft de wetgever bepaald, daar heb je minder ‘verstand’ van. Alleen als het genoemd staat moet de bestuurder er advies over vragen als hij voornemens is een besluit te nemen. In algemene termen geldt dit voor onder meer:

• Fusie/overname/buy-out.
• Stoppen met het bedrijf of een gedeelte ervan.
• Wijziging van werkzaamheden.
• Wijziging in de organisatie.
• Verhuizing.
• Investeringen.

Er is meer maar daarover kan je meer leren in de online-cursus ‘Wet op de ondernemingsraden’. Ook zal de term ‘belangrijk’ op je weg duidelijk worden gemaakt. Niemand die precies kan zeggen wat het is en de tip is om te proberen er vooral onderling uit te komen. Ergens heeft iemand gezegd dat datgene belangrijk is wanneer de ondernemingsraad dat als zodanig benoemd. Zo hoort het!

Waarom gaat het bij een adviesaanvraag?

Iemand komt onder de hoest de spreekkamer van de dokter binnen en haalt nog net de stoel. Omdat hij daar vanaf wil (van die verschijnselen) vraagt hij de dokter om raad.

Die zegt: ik geef u het advies om niet meer te roken. In wezen is het zo simpel.

De ondernemingsraad geeft over het gevraagde advies een mening. Die kan gelijk zijn aan het voorstel, dit aanvullen op onderdelen of een totaal andere weg inslaan.

Wat je ook doet, wacht eerst even met antwoorden.

Stel liever om te beginnen enkele vragen om te weten hoe een en ander is bedoeld. Het komt namelijk voor dat er binnen de ondernemingsraad bij bestudering van de brief allerlei mensen al menen te weten wat de bestuurder wel gedacht zal hebben.

Dit gaat niet goed want niemand is de bestuurder. Hier wordt soms onnodig tijd mee verspild.

In eerste instantie kun je je dus het beste beperken tot het inwinnen van informatie. Dit kan voor de bestuurder net zo leerzaam zijn als voor de ondernemingsraad. Hoe gek het ook moge klinken maar uit de vragen blijkt vaak dat hij aan van alles nog niet heeft gedacht.

Krijg evenmin gelijk de schrik om de benen als het voorstel drastisch lijkt of wees niet meteen verontwaardigd. In tweede instantie pas beginnen met het proces van ‘hoe kijken we er nu tegenaan, wat vinden we ervan?’ Dat hoeven geen uitgewerkte verbetervoorstellen te zijn. Het kan zo simpel als bij het rookadvies.

Je wijst een weg en de bestuurder komt dan wel met een plan waarover de ondernemingsraad ook weer advies kan uitbrengen. Je hoeft het niet te doen.

Het kan ook een verstandig besluit zijn om eens geen advies uit te brengen. Soms is er domweg geen tijd of wordt het je teveel.

Wanneer de bestuurder afwijkt van het advies dat de ondernemingsraad geeft moet hij dit met redenen melden. Daarover gaat men dan weer in gesprek. Kom je er niet uit dan staan andere wegen open en die staan keurig in de wet.

Boven geplaatste schets geeft ongeveer weer waar het op neerkomt bij het onderzoeken, snappen en oplossen van problemen, kwesties, adviezen etc.

Wanneer er sprake is van een gevraagd advies begin je met het verkennen van het probleem. In deze onderzoeksfase probeer je als het ware ‘in het probleem te komen’.

In de volgende fase ga je dan na welke oplossingsrichtingen er zijn. Je tracht uit het potje van de problemen te komen.

De figuur hieronder staat min of meer model voor hoe dat in de praktijk gaat:

De zwarte vlekken zijn even het probleem. Je hoort over hetgeen de afbeelding voorstelt allerlei verschillende meningen. De volgende zijn heel normaal:

• Plattegrond van een woonwijk.
• Er zit een indiaan bij.
• Binnenwerk van een slot.
• Tja.
• He, er staat ‘vlaai’.

Er komen opvattingen naar voren en zo hoort het ook. Of ze klokken dat doet niet ter zake voor het moment. Langzamerhand vult men elkaar aan en op een gegeven ogenblik is wel duidelijk geworden dat er FLY staat.

We zijn gewend om op het zwarte te letten maar deze keer is het omgedraaid. Soms zijn de dingen anders, nu kijk je naar het witte. Deze ouwe getrouwe opgave wijst ons steeds weer op het bestaan van vooroordelen en dat is inderdaad het begin van alles. Je eerste indruk doet de aftrap.

Door nader onderzoek komt vervolgens de waarheid meestal dichterbij. De een vindt dit de ander dat en zo wordt het net aangetrokken.

Mag ik een proef op de som met je doen?

Stel de ondernemingsraad krijgt de volgende tekst bij wijze van adviesaanvraag onder ogen en je bent door mij even in twee groepjes opgesplitst, hoe zou je dan reageren als je het bestudeert en na een half uurtje weer het woord neemt?

1. Memo directie GOGOZ

De directie wil onze onderneming graag op de hoogte stellen van het feit dat we gaan samenwerken met Hobbybox. Dit is een conglomeraat van bedrijven dat zich ten doel heeft gesteld om mensen verder te brengen. U kent ze wel. Het is een sterke solide partner die ons helpt aan nog meer toegevoegde waarde. Hun deskundigheid kunnen we gemakkelijk aanboren zonder die te hoeven inkopen. Met elkaar staan we sterk t.o.v. de concurrentie. Zo maken we een stevige winst. De synergie ziet er veelbelovend uit. Hier en daar wordt natuurlijk iets bijgesteld binnen de organisatie, maar dat gaat langs de weg van geleidelijkheid.

2. Memo directie GOGOZ

De directie brengt de ondernemingsraad hiermee op de hoogte van het feit dat GOGOZ binnenkort overgenomen gaat worden. De overnemer heet Hobbybox. Bekende zaak. Met de bonden praten we over een sociaal plan. Voor het einde van het jaar is alle overlap er uit. Ongeveer een kwart van het personeel gaat naar andere vestigingen. Dit willen we u alvast meegeven. Over drie weken is de aanvraag er.

In een training was de respons als volgt:

Groep 1 komt met een milde reactie: dat wordt wel wat, ziet er redelijk uit, wel opletten … Groep 2 trekt tot verrassing van groep 1 fel van leer. Wat die directie wel niet denkt, of ze nou helemaal bedonderd zijn …. Groep 1 luistert hier met verbazing naar. Zijn zij nou gek of wij? Welke ervaring heb je als cursist? Net zo? Of juist andersom en ben je wantrouwend geworden bij de eerste tekst?

Ik kan zetten dat het voorval komt van een organisatie waar tekst 1 werd gegeven en tekst 2 de praktijk is geworden. En dat voelde voor de betrokkenen niet lekker.

De formulering doet dus heel veel en is een aspect waar je niet zomaar aan voorbij kunt gaan. Is het misschien iets voor je om eens na te gaan of niet alleen de wolf maar de taal in schaapskleren gehuld gaat af en toe?

Met andere woorden, de ondernemingsraad werkt aan adviezen. Het uitbrengen van een advies kent fases en valkuilen. Ga er gedegen mee om, want alles staat op papier en kan nog jaren later van belang zijn.