is een Pilot adviesplichtig?

Is een Pilot adviesplichtig? Een vraag die regelmatig wordt gesteld. Wat kan je ermee als ondernemingsraad?

Of het nu bij een gemeente of een andere overheidsinstantie, zorginstelling of commerciële organisatie is, vele ondernemingsraden hebben er mee te maken. Veranderingen worden ingezet onder de noemer pilot! En op de één of andere wijze denkt men de ondernemingsraad te kunnen passeren bij het implementeren van (soms ingrijpende) veranderingen. En wat doe je dan als ondernemingsraad?

Is een Pilot voor ondernemingsraad wel adviesplichtig?

Laatst kreeg ik een brief van een ondernemingsraad in handen gedrukt waarin de bestuurder schrijft: “in onze beleving is hier nog geen sprake van een voorgenomen besluit” en “zodra we overgaan tot daadwerkelijke implementatie dan zal de ondernemingsraad een voorgenomen besluit ontvangen“.

De Wet op de ondernemingsraad stelt dat de bestuurder zaken mag uitproberen zonder het advies van de ondernemingsraad maar dit betekent tegelijkertijd dat na de proefperiode alles weer terug moet wordt geplaatst tot het moment van starten en daarna behoort eerst het besluitvormingsproces met de ondernemingsraad te worden gevolgd.

Maar hoe vaak gebeurt dit???

Soms worden afspraken gemaakt over evaluatiegesprekken. Maar wat moet die evaluatiegesprekken dan allemaal opleveren? Is er dan nog sprake van beïnvloeding? De race is al gelopen beste mensen – je bent te laat!

Als je naar de impact kijkt van diverse “pilots” dan is 90% ervan adviesplichtig. Vele besluiten zijn namelijk onomkeerbaar, besluiten die redelijkerwijs niet meer terug te draaien zijn. Besluiten die toekomstgericht zijn en waarbij verschuivingen aan de orde zijn met werknemers.

Kan je dan niks meer doen?

Jazeker wel, je kan nog twee wegen bewandelen: de formeel juridische weg en de weg van de inhoudelijke overtuiging.

Formeel juridische weg

1. Het komt nog wel eens voor dat een ondernemingsraad in het geheel niet wordt betrokken bij het besluitvormingsproces en dat via intranet de OR moet lezen dat de bestuurder een besluit heeft genomen dat formeel adviesplichtig is. In dat geval heeft de ondernemingsraad voldoende wettelijke mogelijkheden om de bestuurder ervan te overtuigen dat hij zijn besluit moet intrekken en alsnog het onderwerp ter advisering moet voorleggen.
2. Wanneer een ondernemingsraad wel een voorgenomen besluit ontvangt (aan einde pilot) dan kan de ondernemingsraad proberen om nog invloed op het besluitvormingsproces te krijgen door goed te kijken naar de aanleiding van de verandering en de beoogde doelen en daarover het overleg te starten. Als de bestuurder hier geen heil in ziet (ik heb de ondernemingsraad toch constant op de hoogte gehouden etc.) dan heeft de ondernemingsraad de taak om direct te reageren op het voorgenomen besluit. Van belang is wel dat de ondernemingsraad goed nadenkt over de eigen toetsingscriteria die wordt gebruikt bij het uit te brengen advies. Aan de hand van deze toetsingscriteria kan de ondernemingsraad een advies uitbrengen met de volgende strekking:

• de bestuurder moet de adviesaanvraag intrekken en verdere besluitvorming daarover stopzetten
• een eventuele nieuwe adviesaanvraag moet aangevuld worden met de door de ondernemingsraad gevraagde informatie
• deze nieuwe adviesaanvraag moet ter advisering voorgelegd worden aan de ondernemingsraad.

Bij een dergelijke advisering ligt de bal weer bij de bestuurder en hij moet afwegen of hij alsnog aan de wensen van de ondernemingsraad wil voldoen.

Inhoudelijke overtuiging

De bestuurder duidelijk maken dat medezeggenschap belangrijk is en dat dit een onderdeel behoort te zijn in de totale bedrijfsvoering. Het sleutelwoord waar bestuurders gevoelig voor zijn , is “draagvlak”. Dagelijks worden ze overspoeld met managementlectuur over veranderingen waarin in de top 5 van wijsheden steevast wordt geadviseerd: creëer draagvlak. Draagvlak creëer je niet en weerstand is er niet, maar krijg je.

Als bestuurder moet je de manier van veranderen veranderen waarbij een onderdeel daarvan is een andere wijze van besluitvorming. De vraag die een bestuurder zich zou moeten stellen is: “beslis ik wel weinig genoeg”. Betrek mensen niet bij veranderingen, maar laat die aan betrokkenen over. Is het probleem eenmaal geaccepteerd, dan is het niet meer nodig mensen bij de verandering te betrekken. Dat zijn ze al.

Draagvlak ontstaat pas als er acceptatie is van het probleem dat moet worden opgelost. Dat is ook het belang van een bestuurder die een verandering wil.