Het adviesrecht van de OR
Het blijft altijd een lastig onderwerp want hoe pas je het adviesrecht voor de ondernemingsraad nu precies toe? Het adviesrecht is een belangrijke bevoegdheid van de ondernemingsraad en in dit artikel ga ik in hoe een goed advies van de ondernemingsraad eruit zou kunnen zien.
In de dagelijkse praktijk kom ik vele vormen van advisering tegen met soms hele vervelende gevolgen voor werknemers die betrokken worden bij de uitvoering van bijvoorbeeld een veranderingsproces.
De dagelijkse praktijk: hoe adviseren ondernemingsraden?
Enkele voorbeelden:
Een advies in twee alinea’s: wij adviseren positief met betrekking tot …
- Wij adviseren positief onder voorwaarden dat … of mits … of tenzij …
- Wij adviseren negatief onder voorwaarden dat .. of mits … of tenzij …
- Wij adviseren positief en de uitwerking van dit proces hoeft niet ter advies meer te worden voorgelegd ….
En zo zijn er wel meer voorbeelden te bedenken. En sommige ondernemingsraden denken slim te zijn door alles met ‘negatief’ te beantwoorden:
- Wij adviseren negatief onder voorwaarden dat … of mits … of tenzij …. enz..
Kijken we nog verder dan moeten we ook vaststellen dat vele ondernemingsraden pas heel laat betrokken worden bij een verandering waardoor er eigenlijk van wezenlijke invloed geen sprake meer kan zijn. En toch adviseren ze ….?
Belangrijke taak ondernemingsraad
En dit alles in een tijd dat goede kwaliteit van medezeggenschap essentieel is omdat veel organisaties in hoog tempo veranderen. En al die veranderingen hebben veel invloed op de organisatie en zijn medewerkers.
Daarom zijn de belangen van het personeel groot en verdienen zij een ondernemingsraad die ze op een slagvaardige wijze behartigt. En dat kan door een goede toepassing van artikel 25 van de Wet op de ondernemingsraden.
Het voorgenomen besluit
In de praktijk is een het indienen van een voorgenomen besluit bij de ondernemingsraad een sluitstuk van een denk- en ontwikkelingsproces van bestuurder en MT en dat soms maanden duurt. Ze zijn het resultaat van veel compromissen en daardoor vaak in beton gegoten. Hoe dikker het beton, hoe moeilijker het is voor de ondernemingsraad om nog invloed uit te kunnen oefenen.
Algemene gang van zaken
Van groot belang is de toepassing van de bespreking van de algemene gang van zaken (artikel 24 WOR). De bespreking van de algemene gang van zaken is een formele vergadering en waarin de bestuurder aangeeft welke adviesplichtige onderwerpen de ondernemingsraad voorgelegd wordt in de komende 6-maanden.
Dit is dus een eerste kennismaking met het adviesplichtig onderwerp wat ergens in de komende maanden op de agenda komt van de ondernemingsraad.
Het benoemen van het onderwerp in die vergadering geeft de ondernemingsraad het signaal dat men zich kan gaan voorbereiden op dit onderwerp. Dus aan de slag OR!
En soms wordt een onderwerp niet genoemd omdat het simpelweg niet speelt op dat moment. Of het is nog erg pril en het valt nog te bezien of dat in de eerst komende 6 maanden een rol gaat spelen.
De overlegvergadering
Naast de bespreking van de algemene gang van zaken is het handig, als je weet dat het gaat spelen, om tijdens overlegvergaderingen te vragen naar de voortgang van het onderwerp. Het is ook handig om ruim voor de indiening van het voorgenomen besluit eigen criteria in te brengen. Dit zorgt ervoor dat de bestuurder weet wat de ondernemingsraad belangrijk vindt.
Bij iedere adviesaanvraag hoort een overlegvergadering te worden gehouden (kan een reguliere overlegvergadering zijn) waarin de bestuurder een toelichting geeft op het voorgenomen besluit.
Tijd
In verschillende voorgenomen besluiten zie je nog wel eens dat de bestuurder verlangt dat de ondernemingsraad binnen een bepaalde tijd zijn advies uitbrengt.
- … graag ontvangen wij uw (positief) advies voor (datum).
De bestuurder zit niet in de positie om te bepalen wanneer de ondernemingsraad zijn advies zal uitbrengen. Dat bepaalt de ondernemingsraad helemaal zelf.
Het is dus van belang dat de ondernemingsraad hier schriftelijk een reactie op geeft in de vorm van “wij voelen ons niet gehouden aan de door u genoemde datum ..”. Hiermee is de juridische positie van de ondernemingsraad veilig gesteld.
Zou je dat niet doen als ondernemingsraad, dan kan de bestuurder direct na de gestelde datum zijn voorgenomen besluit om zetten naar een definitief besluit.
De mitsen en tenzij’s
Het adviesrecht brengt ondernemingsraden niet in een onderhandelingspositie (hier is jurisprudentie over). Dat betekent dat wanneer de ondernemingsraad positief of negatief adviseert en daarin een aantal mitsen of tenzij’s heeft geformuleerd de bestuurder daar in feite geen rekening mee hoeft te houden.
Dat zie je vaak ook wel terug in de praktijk. De bestuurder bedankt de OR voor het positieve advies en gaat akkoord met de mitsen en tenzij’s. De vraag is alleen nog wanneer deze ten uitvoer worden gebracht?
Want meestal door ‘voortschrijdend inzicht’ komen deze punten niet meer terug op de agenda. Wat betekent dat het resultaat of de betrokkenheid van de ondernemingsraad zeer marginaal is geweest.
Maak afspraken in de overlegvergadering
Wil de ondernemingsraad bepaalde zaken geregeld zien (de mitsen en tenzij’s) dan moet je dat regelen voor je advisering. Dus in de overlegvergadering maak je daar afspraken over en ook wanneer dit gaat plaatsvinden. Maak dit zo concreet mogelijk! Het betekent dat je als ondernemingsraad dus voor je advisering in de onderhandelingsrol komt te zitten en dit vraagt van de ondernemingsraad handigheid en resultaatgerichtheid.
Het advies van de ondernemingsraad
Dit is dus ook een sluitstuk na de (diverse) overlegvergadering(en) met de bestuurder en geeft een beeld wat er in de afgelopen tijd tussen de partijen is afgesproken.
En op basis van wat eerder overeengekomen is kan de ondernemingsraad zijn advies uitbrengen.
Het is vervolgens verplicht dat de bestuurder weer een schriftelijke reactie geeft op het advies van de ondernemingsraad.
Wanneer er in het voortraject goede afspraken zijn gemaakt is het advies en de reactie van de bestuurder op het advies van de ondernemingsraad een hamerstuk. Want partijen zijn het, over het algemeen, volstrekt met elkaar eens over de punten zoals eerder is afgesproken.
