Wanneer de ondernemingsraad een adviesplichtig onderwerp behandeld met ingrijpende gevolgen voor de werknemers dan is de bestuurder verplicht om een sociaal plan te maken.
De bestuurder is verplicht om dit met de vakbonden af te sluiten. Dus de onderhandelingen over de inhoud van het sociaal plan gebeurt met de vakbonden.
In een sociaal plan kan in principe een zeer breed scala aan onderwerpen behandeld worden. Centraal staat vaak de ‘vertrekpremie’ voor de mensen die ontslagen worden, maar het gaat bijna altijd om veel meer.
Voorziening
Wat zie je vaak dat een organisatie in de begroting van een komend jaar een voorziening aanmaakt. Een voorziening dus voor een reorganisatie, dat wil zeggen er wordt een potje met geld gereserveerd waaruit alle kosten betaald worden die met de reorganisatie te maken hebben. Die voorziening gaat ten laste van het resultaat over het jaar waarin besloten is tot reorganisatie. Indien de feitelijke kosten meevallen, dan valt dat deel van de voorziening in het jaar daarop vrij en komt ten gunste van het resultaat over dat jaar.
In de onderhandelingen over het sociaal plan zal het bedrijf bewaken dat de kosten van het sociaal plan binnen die voorziening blijven. Indien de vakorganisatie extra dingen eisen dan zal de directie proberen om dit ten koste van de vertrekpremie te laten gaan.
Er wordt bijvoorbeeld een afspraak gemaakt over het inschakelen van een bureau dat mensen helpt bij externe herplaatsing (outplacement).
Het kan echter ook voorkomen dat de eisen van de vakbonden het budget overschrijden en dat de directie bereid is om een verhoging van het budget te accepteren dan wel om daar toestemming van de aandeelhouder voor te gaan vragen.
Wat staat er in een sociaal plan?
De meest gebruikelijke onderwerpen in een sociaal plan zijn:
- de hoogte van de vertrekpremie en de wijze waarop deze wordt vastgesteld;
- regels omtrent interne herplaatsing;
- een voorziening voor hulp bij externe herplaatsing;
- speciale afspraken om te voorkomen dat werknemers ontslagen moeten worden die bijna pensioengerechtigd zijn;
- afbouw van secundaire arbeidsvoorwaarden (leaseauto, jubileumuitkering, et cetera).
Overleg met de ondernemingsraad
Als er geen verplichting is om te onderhandelen met de vakbonden, regelt de bestuurder de personele gevolgen of komt het sociaal plan tot stand in overleg tussen bestuurder en ondernemingsraad in het kader van de adviesaanvraag.
De bestuurder loopt daarin wel het risico om een negatief advies te krijgen als de gevolgen voor het personeel niet deugdelijk zijn geregeld.
