De ideale ondernemingsraad
Kijk als OR eens naar de verschillende rollen die leden in de OR kunnen vervullen want dan komt de OR al snel verder. Want een OR die is samengesteld uit een aantal diverse karakters is namelijk het meest succesvol.
Kom tot een goed team
Organisaties zijn al jaren op zoek naar goede presterende team’s. Wat voor type medewerker(s) hebben we nodig en welke kwaliteiten moeten deze mensen hebben? Uitgebreid psychologisch onderzoek door Meredith Belbin naar een ideale OR biedt uitkomst.
Hij kwam uit op negen universele teamrollen. Een teamrol is opgebouwd uit persoonlijkheidskenmerken, mentale vaardigheden en persoonlijke overtuigingen. Daarbij staat elke teamrol voor een karakteristiek temperament, een manier van informatie verwerken en een strategie om problemen op te lossen.
Ieder lid heeft een voorkeursrol
Iedereen heeft één tot drie voorkeursrollen die van nature goed bij hem/haar passen. Met behulp van een test – tot uitgebreide psychologische test – kan je dus inzicht krijgen in de eigen persoonlijke voorkeursrol(len). Dit geeft een ieder meer zelfinzicht en meer ontwikkelingsmogelijkheden.
De negen teamrollen zijn:
- De Bedrijfsman (BM) is de doener en houdt vast aan afspraken.
- De Brononderzoeker (BO) is een netwerker, vernieuwend en extravert.
- De Vormer (VM) is dominant, daadkrachtig en voortvarend.
- De Voorzitter (VZ) is coördinerend, protocolvast en extravert.
- De Plant (PL) is innovatief, soms onnavolgbaar en creatief.
- De Monitor (MO) is analyticus, wikken en wegen en introvert.
- De Groepswerker (GW) is verbindend, sociaal en behulpzaam.
- De Zorgdrager (ZD) is een afmaker, nauwlettend en accuraat, soms wat overbezorgd.
- De Specialist (SP) is een expert en solist.
Maak een teamprofiel
Nog niet zo lang geleden hebben we een teamprofiel gemaakt van een OR en daaruit is naar voren komen dat leden van de OR geen extraverte rollen heeft. Dit betekent dat er waarschijnlijk voldoende Monitoren en Zordrager aanwezig zijn maar geen Brononderzoekers (de netwerkers) of Vormers (de beslissers). Met name het gemakkelijk contact leggen met collega’s (de Achterban) op de werkvloer gaat dan zo’n OR stroef af, net als het nemen van besluiten.
Wanneer het weer tijd is voor de OR-verkiezingen, dan is het goed om op zoek te gaan naar kandidaten met een (team)rol die ontbreekt binnen de huidige samenstelling van de OR.
Zoek dus naar kwaliteiten en competenties die de OR verder kunnen brengen. Laat nieuwe kandidaten een teamroltest doen. Zo kan je gericht op zoek naar kwaliteiten die nodig zijn.
Diverse rollen in de OR
Aan de hand van zo’n teamprofiel leert de OR waar de zwaktes binnen de OR zitten, maar ook wat de eigen kwaliteiten/talenten zijn.
Vooral voor ondernemingsraden die nieuw zijn samengesteld of die nog niet zo lekker functioneren kan een teamprofiel voor de OR helpen om lastige kwesties bespreekbaar te maken, maar ook om ze juist in gang te zetten.
De teamrollen van Belbin werken dan vooral als een soort omgangskunde. Het is niet zozeer de bedoeling om iedereen in een hokje te plaatsen, maar vooral om begrip te creëren voor de onderlinge verschillen bij het benaderen van situaties en het oplossen van problemen.
Veel misverstanden zijn namelijk te herleiden tot communicatieproblemen. Vooral inzicht in de verschillende communicatiestijlen -passend bij de verschillende teamrollen en de verschillende drijfveren- helpt de OR-leden om verder te komen.
Kom tot een goede afspiegeling
Meestal hangen de teamrollen samen met het type werkzaamheden in een bepaalde organisatie of afdeling of van de cultuur die er heerst.
Zo zal een groep juristen relatief veel Monitoren (wikken en wegen) hebben, maar minder Planten (creatievelingen). De onderzoeken van Belbin lieten zien dat groepen die alleen uit Bedrijfsmannen (doeners en afmakers) waren samengesteld, met name innovatiekracht bleken te missen.
Juist de groepen die ad-hoc waren samengesteld met diverse willekeurige rollen, bleken het meest succesvol.
De kans bestaat dus dat een OR die een goede afspiegeling is van de organisatie ook een divers samengestelde OR is.
Een goed draaiende OR
De OR kan er dus gemakkelijk achter komen welk soort talenten hij nog nodig heeft om te komen tot een lekker draaiende OR.
Hierbij helpt het om een teamprofiel op te stellen, zodat de OR-leden inzicht krijgen in elkaars talenten. Soms is een extra OR-lid voor een bepaalde voorkeursrol niet nodig, omdat de tweede of derde voorkeursrol van een OR-lid beter benut kan worden. Het helpt dus om inzicht in elkaars rollen te hebben.
Zo is er misschien iemand in de OR die een verscholen voorzittersrol heeft; iemand met een eerste voorkeursrol Groepswerker heeft, maar als tweede een minder ontwikkelde rol als Voorzitter. Dit onbenutte potentieel kan dan nog ingezet worden als de OR dit nodig heeft.
Trage besluitvorming
Het maken van een teamprofiel geeft de OR meer zicht op elkaars talenten en zorgt er ook voor dat de OR-leden hiervan gebruik durven te maken zonder dat dit afbreuk doet aan de eigen kwaliteiten.
Stel dat in de OR de voorzitter een typische Vormer (daadkrachtig, voortvarend en dominant) is en de vice-voorzitter een typische Monitor (wikken en wegen, verschillende invalshoeken benaderen). Dan kan dat ertoe leiden dat de voorzitter de vice-voorzitter soms traag en lastig vindt en andersom vindt de vice-voorzitter dat de voorzitter soms te snel gaan en dat hij/zij onvoldoende rekening houdt met de belangen binnen de OR en consequenties van besluiten op langere termijn.
Met behulp van een teamprofiel zijn onderlinge irritaties bespreekbaar en kan de OR deze ombuigen tot kwaliteiten. Dan kan een lastige situatie bespreekbaar worden gemaakt, door te analyseren en elkaars talenten beter benutten. Daardoor versterkt u elkaars kwaliteiten in de OR.
Uiteraard zijn de teamrollen ook handig bij de persoonlijke ontwikkeling of keuzes binnen de eigen loopbaan. Zo is het duidelijk dat typische Brononderzoekers en Groepswerkers niet gelukkig worden van functies waarbij ze alleen werken, maar een specialist weer wel.
Begrip voor elkaar
Inzicht in de eigen voorkeursrollen helpt dus om de OR verder te brengen. Ook maakt de OR de kwaliteiten en tekortkomingen binnen de OR zichtbaar. En door het bespreekbaar te maken van de diverse rollen ontstaat er meer begrip voor elkaar en wordt de inzet van elkaars talenten vergroot.
